Lange tijd was de VVD van de nodige affaires en schandaaltjes verstoken. Tot de laatste tijd de een na de andere affaire zich als parelen aan het bekende snoer laten rijgen. Er lijkt (n)iets structureels mis bij de partij waar leden zich vroeger hooguit brandden aan de Van Dobbe-bitterballen. [inlinetweet prefix=”” tweeter=”” suffix=””]Mijn stelling: wat niet helpt is een strenge integriteitscode[/inlinetweet]. Opgesteld onder de nodige druk, gepresenteerd tijdens het congres in 2013 heeft de partij al een tijdje een strenge checklist ‘doe-even-normaal’. Aanleiding voor de code: Van Rey. De oud-VVD-bestuurder uit Roermond wiens schaduw als een spook door de coulissen van de partij waart. Want zijn verleden raakt ook na het instellen van goed fatsoen maar niet los van die partij.
Codificeren van goed gedrag van politici is dodelijk. Er is namelijk niet veel nodig om de reputatie van een politicus te slopen. Wie langs de meetlat van het fatsoen wordt gelegd, is verdacht en zijn reputatie kwijt. De uitslag doet er niet meer toe. We meten wel, maar terugkomen nadat de nieren zijn geproefd, is welhaast uitgesloten. De opmerking alleen al dat iemands gedrag reden kan zijn om eens te kijken of een onderzoek gepast is, blijkt een kiss of death. De uitkomst van een integriteitscommissie in de politiek is nooit (ik herhaal: nooit) positief. Er is geen code in de politiek die verschonend werkt. Alleen aftreden werkt verschonend. De rest is een flinke scheut water uit het glas dat tot de bodem leeg moet.
Er is dus (n)iets mis met de VVD, behalve dan de code ‘Goed gedrag’. Het is een fijn instrument om gedragingen eens onder het vergrootglas te leggen. En terecht. We mogen van politici meer verwachten dan van burgers. Rutte snapt dat. Hij declareert al jaren niet meer. Hoeft-ie er ook geen verantwoording over af te leggen. Hij betaald de onzichtbaarheid van zijn disgenoten (we weten nu ook niet met wie hij eet) uit eigen zak. Gezeik over een flesje wijn van 300 euro – daar heeft de premier helemaal geen zin in. Die wil hij drinken zonder zure opmerkingen. De fles is er duur genoeg voor. En wie de helft of een kwart door de partij wil laten vergoeden, loopt het risico dat gevraagd wordt of dat niet anders had gekund. U proeft het al: een funeste, slopende vraag. Een code haalt die vraag niet weg, maar helpt om haar ‘ondubbelzinnig’ te beantwoorden.