De idee dat je alleen slachtoffer bent van een terroristische aanslag, is cynisch en niet waar. Alle aanslagen hebben drie dingen gemeen: de massa is slachtoffer, zeker. Daarnaast is de massa ook hulpverlener en getuige. En alle drie de rollen komen door sociale media in een stroomversnelling. Seconden na de aanslag liggen slachtoffers verspreid over straat. Minuten na de aanslag komt de eerste hulpverlening op gang (en staan de eerste helden op) en worden levens gered. Uren na de aanslag ontstaan online platforms die zich buigen over de opsporing van verdachten. Zo biedt Reddit iedereen de mogelijkheid om mee te denken en speuren.
In Boston gaat het hard, vooral met de laatste rol; die van opsporingsapparaat. Een foto-album, 4chan Think Tank, laat ‘analyses’ zien van mensen in de massa die er om allerlei redenen uitspringen. Bijvoorbeeld vanwege hun ‘afwijkende’ gedrag ten opzichte van anderen (ze kijken een hele andere richting op), vanwege overeenkomsten tussen hun tas en beelden van de tasa die de FBI heeft vrijgegeven of door gebruik te maken van handige tools om verhaallijnen te reconstrueren. Leuk, en spannend. Maar soms ook levensgevaarlijk. Amateurs met zo hun eigen politiek-scoiale opvattingen speuren ongelimiteerd mee. Reddit heeft al gewaarschuwd: pas op met wat je post. Voor je het weet, ontstaat er een heksenjacht op onschuldigen.
Zorgvuldigheid en transparantie zijn bij dit opsporingsapparaat dan ook niet gegarandeerd. Amateurs hebben geen wettelijke beperkingen en strenge methodologie; ze kunnen alles uit de kast halen om een punt te maken, niet weerhouden door enig gebrek aan kennis of kunde. De brute denkkracht van zoveel mensen kan inderdaad leiden tot het te vroeg of onterecht opknopen van verdachten die, zoals Reddit terecht opmerkt, onschuldig zijn tot het tegendeel is bewezen. Maar de publieke opinie is machtig. De nuacne dat je pas schuldig bent als je bent berecht, overleeft in die publieke opinie niet altijd. Hoe erg de aanslag ook.
Dat maakt de inspanningen van de massa niet nutteloos. Het is aan officiele diensten, FBI, om het kaf van het koren te scheiden en aan journalisten om te voorkomen dat een heksenjacht doorschiet of zelfs maar ontstaat. Het beeldmateriaal, de analyses, aanknopingspunten – ze zijn al lang niet meer voorbehouden aan (forensisch) experts. De macht van de massa zit juist in de massaliteit – de mogelijkheid om snel met heel veel ogen heel veel beeldmateriaal te analyseren. 4chan Think Tank is daarvan een voorbeeld. Reddit biedt een platform. En de rest is aan degenen die hun tijd hier voor vrij willen maken.