Wilders is een gevaar voor democratie, rechtsorde en sociale cohesie. Maar daar kan hij zelf bitter weinig aan doen.
Ondermijnt Geert Wilders de democratie en ontwricht hij de samenleving? Of zijn Jaap van Donselaar, Hans Moors en Bob de Graaff ‘knettergek’? Is hij een racist en rechts-extremist? Of zijn Alexander Pechthold en Eberhard van der Laan politieke handlangers van Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh? Eén ding staat vast – we moeten ons zorgen maken over de politieke cultuur van Nederland als twee Kamerleden en één minster vanaf afgelopen zaterdag tot vandaag elkaar met zoveel retorisch geronk in de haren vliegen. Dit is natuurlijk geen politiek debat meer – dit lijkt me smaad (al ben ik geen jurist).
Vrijdag belde dagblad Trouw mij. Wat was er de afgelopen vijf jaar in Nederland veranderd? De angst die ik voelde toen duidelijk werd dat het mes in de borstkast van Van Gogh daar door Mohammed in was gejaagd, is geïnstitutionaliseerd. Dat is veranderd. Die angst is uit ons lijf in het politieke systeem gaan zitten. Onpersoonlijk, maar aanwezig en bepalend.
Wilders vond er een voedingsbodem in, de staat ziet er een voedingsbodem in, columnisten, juristen, adviseurs en burgers zien er een voedingsbodem in: een voedingsbodem voor gebrek aan rust en beheersing. De moord op Fortuyn was de daad van een eenling met een neurologische afwijking. De moord op Theo van Gogh maakte duidelijk dat we allemaal in staat zijn om ons gelijk met moord en doodslag kracht bij te zetten. Na vijf jaar zijn we banger dan ooit en die angst doet rare dingen met je.
Wilders is er zelf slachtoffer van. Ik geef het je te doen – opgesloten in een fort om veilig te kunnen zijn. Alle vrijheden afgenomen. Isaiah Berlin wees al op die paradoxale vrijheid die dan rest. Iedereen is dan vrij, behalve Wilders. ‘Gevangengezet’ om te voorkomen dat-ie wordt vermoord. Eén keer per twee weken ziet hij zijn vrouw, zijn leven deelt hij met bewakers. Na de moord op Fortuyn en Van Gogh is Wilders inderdaad een gevaar voor de democratie en de rechtsorde – niet als dader die de boel opblaast, maar als (potentieel) slachtoffer.
Hij steekt de lont niet in het kruitvat, hij is de lont in het kruitvat. Dus de ‘knettergekken’ hebben mijn inziens gelijk. Maar hij kan er weinig aan doen. Daar heeft Wilders dan weer gelijk in. Kijk – en zo heb je een debat. Maar daar ben je in één zaterdag wel uit, dat hoeft niet je niet uit te melken in steeds een klein (kranten)berichtje. <<