Nieuws is wat een journalist kiest dat nieuws is. Probleem: op basis waarvan maakt hij die keuze dan precies?
De consensus luidt dat journalisten nieuws selecteren op basis van nieuwswaarden (met een n dus): een set ideologische, normatieve en/of cognitieve criteria. Denk aan de frequentie van een fenomeen (komt zelden, vaak voor), intensiteit, betekenis, culturele nabijheid (of juist grote afstanden), referentie naar elite (showbizz, bedrijfsleven, politiek, name it) en alles wat negatief is. Los nog van de mathematische benadering: het aantal doden gedeeld door het aantal kilometers tot de redactie (hoe hoger de breuk, hoe sneller het ‘nieuws’ is). Nieuws beantwoordt dus aan nieuwswaarden.
Jesper Strömberger, Michael Karlsson en David Hopmann hebben in recent onderzoek (Determinants of News Content, Journalism Studies 2012) die consensus eens tegen het licht gehouden. Klopt het wel dat journalisten op basis van nieuwswaarden de nieuwswaarde (dus zonder n) bepalen? en sommen een aantal invloeden op die selectie op: Spelen advertentie-inkomsten geen enkele rol? Met andere woorden: is het verdienmodel van een medium soms niet belangrijker dan de normatieve criteria? Zijn journalisten niet aangewezen op professionele nieuws-leveranciers? Denk aan persberichten, perscontacten, persconferenties en exclusieve toegang tot informatie? En wat te denken van de format? Het NOS Journaal moet echt beelden hebben, Radio 1 Journaal geluid en multimediale producties multimediale input. De vorm bepaalt soms, meer dan de norm, wat nieuws is. En wat niet.
De drie onderzoekers togen met de veronderstelling dat er een verschil is tussen neiuwswaarden en nieuwswaarde aan het werk. Zij vroegen journalisten (in Zweden, full disclosure) wat hun normatieve criteria voor nieuws waren en wat zij feitelijk (empirisch) voor criteria hanteerden. Belangrijke drie normatieve criteria voor nieuws: 1) Iets is nieuws als het publiek sociale problemen er beter door begrijpt; 2) De gebeurtenis is nieuws als het consequenties heeft voor het dagelijks leven van mensen en 3) Iets is nieuws als het begrip en inzicht van mensen vergroot. En dan de lijst met feitelijke argumenten om iets als nieuws mee te nemen.
Nummer 1) De gebeurtenis is nieuws als het sensationeel en onverwacht is; 2) Nieuws is dramatisch en spannend en 3) Nieuws is exclusief – wij zijn de eerste die het brengt. Dus, concluderen de onderzoekers (wetenschap, dus Engels): ‘(…) journalism practice does not equal journalism theory, which need to be taken into account in further research on news and news selection as well as news values and standard newsworthiness.’ Of, zoals de onderzoekers terecht opmerken:
Conceptually news and newsworthiness, or news selection and news values, should however not be treated as synonyms (…). While news and news selection refers to the selection of news actually published, news values and criteria of newsworthiness are cognitive and normative concepts that refer to what journalists believe should constitute the news (cursief origineel). <<