WvC heeft op Publiekrecht & Politiek twee prikkelende reacties op mijn column over het grote bullshitgehalte van Twitterrevoluties geschreven. Hij roept in zijn polemische reactie (waarvoor dank) een zeer interessante vraag op: de rol van communicatie (met of zonder sociale media) in (sociale) revoluties. Het verband tussen beide is mijn inziens behoorlijk problematisch: je kan hem, in sterk vereenvoudigde vorm, namelijk omdraaien. Dan zegt mijn gut feeling dat er plots geen eenvoudige verklaringen meer zijn.
Omdraaien dus. Laten we eerst de gangbare variant nemen: communicatie als onafhankelijke variabele en de sociale revolutie (het gevolg) als afhankelijke variabele. Nogmaals, dit is een sterk vernvoudigd verband. Het gaat mij hier om het mechanisme. Deze richting (communicatie/sociale media > revolte) is, volgens Evgeny Morozov de gangbare evaluatie van de revoltes in Noord-Afrika en het Midden-Oosten (hij is het daar overigens niet mee eens en ziet grote gevaren). Anders gezegd: eerst de oproepen op Twitter en Facebook, toen de massa op de been. Clay Shirky is overtuigd van deze richting. In zijn Cognitive Surplus is het de communicatietechnologie die ons uiteindelijk bevrijd: van social media naar revolte dus.
Hoe academisch is het als we dat verband nu omdraaien: dus eerst een sociale revolte en dan pas communicatie (via sociale media)? Op het eerste gezicht geen theoretisch standpunt (een standpunt dat alleen op papier kan worden ingenomen en derhalve volledig is los gezongen van de werkelijkheid). Egypte zou een casus ter onderbouwing van deze richting kunnen zijn. Diplomaten hielden in 2008 al rekening met een regimechange – al dan niet versneld door woedende jongeren. Er was al bij het ministerie van Binnenlandse Zaken gedemonstreerd – uniek in Egypte. Die demonstratie had te weinig kritische massa om door te zetten. Pas na diverse oproepen op Facebook zwol die massa aan.
Ik ben er niet uit. Door het verband om te draaien, roepen de casus nieuwe vragen op die ik niet zo uit de heup kan beantwoorden, maar ook niet wil laten ondersneeuwen in de pre-borrel die nu is losgebarsten tussen WvC en mij. <<