Je hebt een onderwerp, je belt met DE gemeente en die vraagt om een mailtje. Dat stuur je en … dan krijg je te horen dat DE gemeente niet meewerkt. Niet vreemd, want DE gemeente bestaat niet. DE gemeente is een bonte verzameling afdelingen, concerns, politieke en ambtelijke gangen en kantoren. Om een verzoek bij DE gemeente ingewilligd te zien, moet je weten waar je moet zijn.
Een gemeente bestaat grofweg uit drie delen: 1) een politieke top van Burgemeester en Wethouders, 2) Een ambtelijk apparaat en 3) een Gemeenteraad met Raadsleden. De gemeente is veel complexer dan dit, maar dit is al complex genoeg.
De politieke top is de ‘regering’ van een gemeente. de Burgemeester krijgen we van de Kroon (Beatrix). In Leiden mag de bevolking haar voorkeur uitspreken en daar luistert Bea best goed naar. Dus hebben we de heer Lenferink als burgervader. Aardige man, schaker, komt uit Arnhem. Belangrijke man met belangrijke functies – een ‘portefeuille’ in jargon. Hij is de primus interparis van zijn ‘college’ – hij wordt bijgestaan door wethouders. Je raadt het al: ook zij hebben een portefeuille. Goed kijken welke, want jouw onderwerp kan zomaar in een van die portefeuilles zitten. Dus vraag niet aan de burgemeester iets te zeggen over onderwijs. Dat weigert-ie (non-interventiebeginsel. Je hebt je niet met de portefeuilles van je mede-bestuurders te bemoeien). En andersom: vraag de wethouder onderwijs niets over veiligheid. Zelfde principe.
De ambtelijke organisatie is ondoorgrondelijk. Logisch: de politieke top is verantwoordelijk. Ambtenaren mogen niet met de pers praten en als ze dat wel doen, pas na veel vijven en zessen, met een hoop gedoetjes eromheen, toeters en bellen en veel mensen in een kramp. Als ambtenaren praten, is er veel gedonder in de organisatie en daar blijven wij nog even weg van. Neem van mij aan: dat wil je echt niet. Trouwens: ambtenaren verwijzen je naar communicatie en die vindt (terecht/onterecht) dat je beter je huiswerk moet doen.
De Raad wijzen wij aan. Dat wil zeggen: we kiezen voor een partij(lid). Als je genoeg stemmen hebt, zit je in de Raad. Om die Raad overzichtelijk te houden, bestaan er commissies waarin veel voorwerk wordt gedaan en een Raadsvergadering. In Leiden hebben we zeven commissies. Het zijn de portefeuilles van de Raad, zou je kunnen zeggen. De leden van de commissie zijn ook lid van de Raadsvergadering, ieder met zijn eigen specialisme. Belangrijk: want je moet natuurlijk wel de goede raadsleden bellen voor de goed onderwerpen. Dat kan je overigens allemaal prima uitzoeken. Niets geheims aan.
Dus: heb je een onderwerp? Vraag je dan af: wat doet DE gemeente er aan? Zoek dat op in BIS. Heeft een wethouder een plan? Twittert hij/zij enthousiast over het een of ander? Bel dan zijn/haar voorlichter. En als je wilt weten wat wij, bevolking, van een plan zouden moeten vinden: bel dan een raadslid. Zo zie je maar weer: drie gemeenten voor de prijs van één. En nu wil ik nooit meer lezen dat DE gemeente niet reageert. Want DE gemeente bestaat niet!