Strategie, wedstrijdjes, nog meer strategie en leiderschap; zo mogen we de campagne toch samenvatten. Inhoudelijk laat het allemaal te wensen over. Buitenlands beleid? Internationaal terrorisme? Vergrijzing? We zoeken het zelf allemaal wel even uit.
Om bij het laatste onderwerp te beginnen. Eerlijk is eerlijk: ook ik werd er op gewezen. Mijn zwager (econometrist) liet gisteren, tussen regenbui en kinderpartijtje, zijn misbaar blijken. Waarom had het Nederlandse journaille geen aandacht voor de ontgroening en vergrijzing van dit land? We moeten 29 miljard bezuinigen om de overheidsfinanciën niet volledig uit de hand te laten lopen. Lijsttrekkers houden ons voor dat de economische crisis zoveel kost. Hun debat gaat over de vraag hoe gespreid die rekening moet worden betaald.
Zo gepresenteerd is het een zure appel waar we even doorheen moeten bijten. Een paar jaar wat stevig ingrijpen om al snel weer te kunnen oogsten. Want als de crisis bijtrekt, zijn draconische maatregelen niet meer nodig. De banken kunnen we verkopen, steunmaatregelen bleken een eerste slinger aan het vliegwiel. Nog even volhouden en dan keert het tij, de economie trekt met wat steun in de rug vanzelf weer aan en we kunnen weer rustig gaan slapen.U voelt hem waarschijnlijk al aankomen: helaas.
Het Centraal Planbureau heeft niet alleen de partijprogramma’s doorgerekend, maar ook de effecten van de vergrijzing. En dat blijkt een structureler probleem. Steeds minder jongeren zullen straks de kosten van de zorg en AOW moeten betalen. Zijn nu nog 4 werkenden voor 1 inactieven straks zijn dat 2 werkenden voor 1 inactieve. Met andere woorden: om hetzelfde voorzieningenniveau te kunnen handhaven, zullen we straks twee keer zo veel belasting moeten betalen.
De 29 miljard euro bezuinigingen zijn niet noodzakelijk vanwege de gevolgen van de crisis alleen, maar vooral van de vergrijzing. De crisis is goed voor een bezuinigd bedrag van 1,5 procent van het BNP. De vergrijzing is goed voor de rest: 3,5 procent van het BNP. Kijk: dat is natuurlijk een veel vervelender boodschap. Want die vergrijzing verdwijnt niet als een economische crisis na wat bezuinigingen. Zoals gezegd: de vergrijzing is een structureel probleem dat structurele, langdurige en diepgaande oplossingen (lees: heroverwegingen, ombuigingen) eist. Als we het huidige voorzieningenniveau willen handhaven, tenminste.
Nog slechter nieuws: de 29 miljard is door onzekerheden omgeven. “In de berekening van de 29 miljard is rekening gehouden met een groei van de zorgkosten als gevolg van de vergrijzing, omdat de zorgkosten voor ouderen hoger zijn dan voor jongeren. Er is echter geen rekening gehouden met een eventueel nog snellere groei van de medische kosten door technologische vernieuwingen, zoals de afgelopen jaren het geval was. Indien de collectieve zorguitgaven elk jaar met 1% extra groeien, dan stijgen deze uitgaven naar 18½% van het nationaal inkomen in 2040. Dat is 4% meer dan in onze basisberekening. ”
De campagne gaat er niet over. OK: Cohen draaide wat om de vergrijzing nog in zijn programma te kunnen passen, maar al direct verschoof de focus van maatregelen die hij voorstelde naar zijn gedrag. De SP vindt de analyse van het CPB ‘paniekvoetbal’ en kiest ervoor het probleem verder te ontkennen. Het CDA ziet in de vergrijzing niet de politieke koevoet tussen de deur bij sociaal-democraten en VVD. Inhoudelijk komt het onderwerp nauwelijks bij kleinere partijen aan bod omdat kleinere partijen sowieso nauwelijks aan bod komen. En zo verdwijnt een wezenlijk onderwerp dat ons allen aangaat en de komende jaren de politieke agenda gaat beheersen, naar de achtergrond. We zwijgen er zo lang over, dat we straks helemaal geen keus meer hebben. <<