Een lek, een onderzoek, een vraag of een moment van onoplettendheid. Politieke schandalen hebben een begin. Probleem is dat lang niet altijd duidelijk is welk begin dan precies.
Waar begint het Britse declaratieschandaal precies? Met de onthullingen van de Daily Telegraph van een voormalig minister die haar porno collectie declareerde of de parlementariër die planten voor zijn tuin als onkosten opvoerde of bij de onwil van de Speaker of the House, de in inmiddels afgetreden Michael Martin, om openheid van zaken te geven? Hij zette zijn volle gewicht in om te voorkomen dat de stukken waarmee de creatieve boekhouders van het Lager Huis konden worden geïdentificeerd, openbaar werden. Zeg het maar – wanneer is precies dat schandaal begonnen?
Voor beide startpunten is wat te zeggen. Zonder Martins inzet waren de journalisten van de krant nooit verder gaan speuren. Zonder journalisten was het schandaal nooit uitgebroken. In hoeverre hebben journalisten zich laten leiden door de moeite die Martin zich heeft getroost om de stukken geheim te houden (zie Schandalogie 2: Management)? Is het eigenlijk belangrijk om een precies begin van een schandaal te definiëren? Is er wel één begin te geven of kunnen we dat eigenlijk alleen maar achteraf?
Watergate begon met een inbraak. Of toch in de rechtzaak waar inbrekers werden herkent als geheim agenten? De Lintjesaffaire van Kuyper begon met een interview in Het Volk, of toch met de beschuldigingen van Tideman tijdens bijeenkomsten van de ARP in den lande? De Lockheed-affaire begon met een verklaring voor een onderzoekscommissie in het Amerikaanse Congres. Of toch met de eerste berichten over de betrokkenheid van een ‘Nederlandse prins’?
Blijkbaar zit tussen ‘begin’ een de uitbraak van een schandaal een incubatieperiode. Een periode waar een schandaal doorheen moeten komen om ook schandaal te worden. Een schandaal moet een soort treshold over. Informatie heeft wellicht een Ro – de waarde waarin de voortplantingskracht van een virus wordt uitgedrukt. Rijst de vraag uit welke elementen die Ro dan bestaat. Welke factoren dragen bij aan het uitbreken van een schandaal (als was het een virus) en het ‘de kop indrukken’ (als was er een antibioticum)? Om die vragen te beantwoorden, moeten we op zoek naar het begin – dat allereerste zaadje van een schandaal. <<