Wat hebben Watergate en de Greet Hofmans-affaire met elkaar gemeen? Ze emmerden maar voort en voort. Als een lekke kraan druppelden berichten, geruchten, aantijgingen en ‘nieuwe getuigen’ in het publieke domein.
De onthullingen leken getimed door journalisten die hun krant willen verkopen en daarom de verhalen eindeloos uitsmeerden. Volgens James Lull & Stephen Hinerman (Media Scandals) is de ‘verhaallijn’ daarom een belangrijk element van een schandaal. in wetenschappelijk termen: het discours. Met hoofdpersonen, plots, karakterontwikkeling en context. Geen drama, geen schandaal.
Ik ben het daar niet mee eens, vrees ik. Journalisten smeren schandalen niet uit. Natuurlijk hebben ze een discours. Natuurlijk zijn er hoofd-en bijrollen, is er een context en stijgt soms de spanning. Maar dat is geen bewuste, journalistieke keuze. Dat veronderstelt namelijk een alwetende verteller die het gehele verhaal kent, dat verhaal vervolgens in hapklare brokken opgeknipt om het als een spannende roman aan het grote publiek te presenteren. Hoe langer een schandaal, hoe meer mensen in spanning meeleven. Als we Lull & Hinerman moeten geloven, is een schandaal een literair feuilleton waarmee journalisten lezers/kijkers/luisteraars aan zich willen binden.
Ik ben het daar niet mee eens.
De duur van een schandaal heeft mijn inziens te maken met het schandaalmanagement, niet met een literair discours. Zodra een schandaal wordt gemanaged, kan het wel even gaan duren voor het voorbij is. Met management bedoel ik een (ad hoc) organisatie van claims en counter-claims, van onderzoek en tegen-onderzoek, van lekken en toedekken, van dreigen en het toedelen van blaam en lof. Van media- en mensenmanagement. Dus: wat is de overeenkomst tussen Watergate en de Greet Hofmans-affaire? De schandalen emmerden maar voort en voort omdat sprake van van management achter de schermen.
We kunnen dus van een schandaal spreken als we de organisatie er achter kunnen blootleggen. Dat is geen sinecure, maar wel helder en verifieerbaar criterium voor een (politiek) schandaal. Wat niet hetzelfde is als zeggen dat management een noodzakelijke voorwaarde is. Durven Lull & Hinerman nogal boud te stellen: geen drama, geen schandaal, ben ik minder uitgesproken: geen management, niet zo’n groot schandaal. Zo zie je maar – het is toch weer complexer dan we denken. <<
Toegift: De voormalige minister-president Roo-Moo-hyun van Zuid-Korea heeft zelfmoord gepleegd. Een jaar na zijn betrokkenheid bij een corruptie-schandaal heeft hij zich van een berg geworpen. Het land is geschokt, omdat Roo Moo-hyun de eerste minister-president van het ‘moderne’ Zuid-Korea is die zelfmoord pleegt.