Fakenieuws op Facebook is de prijs van onze vrijheid

Technisch zou het selecteren van fopnieuws geen enkel probleem moeten zijn, maar is het moreel wenselijk dat Facebook informatie in- en uitselecteert? Nee.

Technisch zou het selecteren van fopnieuws geen enkel probleem moeten zijn, maar is het moreel wenselijk dat Facebook informatie in- en uitselecteert? Nee. 

Is Facebook een netwerk waarvan het gedrag wordt bepaald door de gebruikers? Is het een algoritme dat kan worden ingeregeld op het doorgeven van specifieke (kloppende) informatie? Is het een advertentieplatform met clicks als munteenheid? Of zou het een redactie moeten voeren dat fopberichten uit de constante stroom informatie vist? Roept u maar! Feit is dat Facebook, Twitter en Google onder vuur liggen omdat journalisten, politici en pundits het netwerk verantwoordelijkheid houden (dat is wat anders dan dat het verantwoordelijk is). Want, claimen zij

Where printed newspapers were traditionally constrained by the cost of physical distribution, Facebook and other social media are, by contrast, equipped with the power to transmit information across borders at limited or no cost. This has brought undoubted benefits to millions of users who can access information more readily than before. It has also brought with it responsibilities.

Het FT staat niet alleen in het toedichten van verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de doorgegeven berichten op basis van de penetratie van Facebook in het mediadieet van gebruikers. Die verantwoordelijkheid wordt gekoppeld aan de bijna monopolistische positie van het netwerk in de distributie van nieuws en informatie. De vraag rijst of die koppeling wel is te maken. Zuckerberg denkt van niet. Zijn bedrijf is een technologiebedrijf dat slechts delen van informatie optimaliseert. Anders gezegd: KPN is ook niet verantwoordelijk voor eventuele dreigtelefoontjes.

Maar dat argument gaat mijn inziens niet op. KPN is inderdaad niet verantwoordelijk voor de dreigtelefoonjtes, maar kan wel het nummer waarvan ze worden gepleegd blokkeren of helpen bij de opsporing van degene die ze pleegt. Facebook kan omdat optimaliseren van delen hun core business is, helpen bij het opsporen en blokkeren van fopnieuws en nepberichten. Er zou geen technisch bezwaar moeten zijn. Ik vrees dat er wel een moreel bezwaar is om dat te doen en daar zijn dezelfde mensen die zich nu druk maken om het vele nepnieuws het overigens met mij eens.

Begin september kreeg Facebook een storm van kritiek over zich heen na het schrappen van een bericht op haar netwerk van de Noorse krant Aftenposten. In dat bericht de iconische foto van Nick Ut; het naakte meisje dat wegrent na een napalmaanval. Facebooks algoritme had, in combinatie met een overijverige medewerker, de content als onbehoorlijk bestempeld en gewist. Grote mediaorganisaties namen het voor de chef van de krant, Egil Espen Hansen, op.  Facebook krabbelde terug en herplaatste het bericht met de foto.

Op basis van beide uitersten – een fake bericht dat Trump de meeste stemmen heeft gewonnen enerzijds en de gecensureerde foto van de rennende, huilende en naakte Nick Ut anderzijds – is het eenvoudig verantwoordelijkheid voor Facebook toedichten. De leugen over de verkiezingsuitslag mag niet, het iconisch beeld over de oorlog in Vietnam moet wel worden getoond. Maar schuif nu eens van beide uitersten steeds wat dichter naar het midden, waar de grens tussen werkelijkheid, waarheid en wenselijkheid niet meer zo zwart-wit is. Stelt u in dit grijze gebied eens de vraag of u Facebook de macht, mogelijkheid en, sterker: een verplichting wil opleggen om onze informatie te selecteren of niet (los nog van de vraag op basis waarvan dan precies).

Mijn keus: doe maar niet. Laat selectie niet aan Facebook over; laat dat over aan ons. Wij zullen aan de bak moeten om nepberichten te counteren en elkaar te wijzen op geruchten, meningen, feiten en fouten. Ik denk dat geloofwaardigheid en betrouwbaarheid niet uit te besteden is aan een bedrijf met winstoogmerk, maar het resultaat is van onderling debat, een goede (media)opvoeding en geduld.

Als Zuckerberg over mijn informatie beslist, zal dat in de meest duidelijke gevallen een hoop rommel schelen. Probleem is dat het ook scheelt in de kritieke situaties waarin niet zomaar is vast te stellen welke informatie ‘klopt’ of niet. Kortom, in het grijze gebied waar wenselijkheid, werkelijkheid en waarheid nog helemaal niet zijn uitgekristalliseerd. Ik wil dat Zuckerberg met zijn vingers van mijn informatie afblijft en ik geef hem dan ook gelijk: Facebook is een technologiebedrijf, geen redactie en het fopnieuws is de prijs van onze vrijheid. Die vrijheid gaat gepaard met verantwoordelijkheid – zeker. Maar die ligt bij u en bij mij, en godzijdank niet bij Facebook. <<

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.