Wie met makers van liveblogs spreekt (ik spreek er de laatste tijd veel in het kader van mijn tweede deelstudie), stuit al snel op het onderscheid tussen een liveblog en een slowblog. Ook als ik met gebruikers spreek, wordt al snel dit onderscheid gemaakt. Er zijn liveblogs over Ajax-Young Boys, maar een slowblog over de campagneperikelen, een liveblog over debatten, maar een slowblog over corona. Waarom een onderscheid tussen live en slow?
MIDDELSTE ZOON
Blijkbaar is onder publiek en professionals behoefte om een onderscheid te maken tussen wat op het eerste oog precies hetzelfde is, namelijk een stabiele URL waarop met een tijdsaanduiding nieuwe content bovenaan de pagina wordt geplaatst. De vorm en inhoud van liveblogs en slowblogs komen ook grotendeels overeen, toch zijn er twee verschillende termen die, ogenschijnlijk, hetzelfde beschrijven. Hoe kan dat?
Mijn middelste zoon had het eenvoudigste antwoord: een liveblog zou wel sneller zijn dan een slowblog. “Gaan we nu voetballen?” Ik had bijna mijn jas aangedaan om mee te gaan, maar zijn oplossing verplaatst het probleem: wat is dan sneller of langzamer: de berichtgeving of de ontwikkelingen? Het voetballen ging nog even niet door; het antwoord was namelijk ‘beide’.
COMMUNICATIEF DOEL
Onderzoekers duiden verschillen in genre door te wijzen op de communicatieve functie van discours — wat is het doel dat tekst (in een brede betekenis, waaronder ook dialoog, beeld of zelfs kunst) dient? Een tekst behoort niet tot een genre omdat het dezelfde vorm heeft als andere discours in de verzameling, maar omdat het eenzelfde functie heeft als andere elementen van de verzameling. Zo kan een boodschappenbriefje meerdere functies hebben: het kan disciplineren (alleen kopen wat er op staat), herinneren (niet vergeten: shampoo), het kan een eerste zet zijn in een romantische avond (lekkernijen om mee te verleiden) … Eén briefje, één vorm, maar verschillende functies — en dus verschillende genres. Probleem: dat geldt niet voor liveblogs vs. slowblogs.
Dàt onderscheid wordt bepaald door een andere variabele, namelijk de situatie (of, academischer, een sociale actie). Veel sociale acties hebben hun eigen discours: bij een begrafenis houd je een lijkrede, bij een verjaardag een feestrede, in een zaal met studenten een college en in een cursus mediteren is geen discours (zwijgen) een sociale actie. Sociale acties vragen om specifieke spreekbeurten. Dat gaat wel eens mis, als een spreekbeurt bijvoorbeeld niet past bij een sociale actie of situatie: een lijkrede op een huwelijksfeest, een college tijdens een begrafenis of een roast tijdens een talkshow (veel grappen hebben dit ook als thema: een bewuste mismatch tussen situatie en gewenst discours). Als de situatie niet matcht met het doel en beide niet met het discours, dreigt onbegrip en de kans dat mensen afhaken is dan levensgroot.
EEN TYPOLOGIE
Zoals gezegd, niet alle discours past op elke situatie. Het verschil tussen liveblogs en slowblogs is mijn inziens terug te voeren op kenmerken van de gebeurtenis die wordt gecoverd. Er zijn grofweg twee soorten gebeurtenissen: een die zichzelf snel ontwikkelt, waarbij ontwikkelingen leiden tot (veel) nieuwe informatie en bijstellen van eerdere claims die snel achter elkaar plaatsvinden. Zo worden steeds korte (tekst)berichten geplaatst om de ontwikkelingen bij te kunnen houden. Een gebeurtenis is dan event driven: het is de gebeurtenis die bepaalt wat journalisten (en andere communcatoren) doen en hoe ze reageren — niet andersom. Ze hebben, kortom, geen grip op de situatie.
Er zijn ook tragere gebeurtenissen, gepland en aangekondigd, ingebed in een duidelijker structuur. Denk aan een voetbalwedstrijd (veelal zo’n 90 minuten), een politiek debat, een aangekondigde gebeurtenis (persconferenties) waarin wel grip is en enige vorm van voorspelbaarheid. Dit worden ook wel media events genoemd: ze zijn georganiseerd met een medialogica in het achterhoofd, bedoeld om zo gewenste media-effecten te creëren. Ik vermoed dat liveblogs beter passen bij een een gebeurtenis die event driven is en een slowblog bij gebeurtenissen die media driven zijn. De snelheid die mijn middelste zoon als oplossing aanreikte, is de snelheid van de gebeurtenis. Die bepaalt hoe het blog eruit ziet: een liveblog met korte en snelle aanvullingen om een gebeurtenis waar niemand grip op heeft te coveren. Of een slowblog dat verslag doet met achtergronden, uitwijdingen, context en waarop wel grip is.
MISMATCHES ALS GENREVERWARRING
Misverstanden ontstaan als een verkeerde strategie wordt toegepast in een verkeerd blog en discours dus niet aansluit op de gebeurtenis. Dus: een media event coveren met de logica van een event driven gebeurtenis waarbij korte, snelle berichten verschijnen over ontwikkelingen waar redacties tijd voor hadden kunnen inruimen om meer context en verdieping te bieden. Of andersom: een campagne of toernooi coveren alsof sprake is van een gierende urgentie waarbij alle betrokkenen zoeken naar duiding, houvast en controle (die er wel is, maar waar niet voor wordt gekozen). <<
Beeld: Slow van Hernán Piñera (Flickr) / CC BY-SA 2.0
Eén reactie