Ze is zeven jaar op de foto, Koningin Elizabeth. En ze brengt de Hitler-groet. Haar rechterarm steekt schuin naar boven. Het 17 seconden durend filmpje stort het Verenigd Koninkrijk al een aantal dagen in een debat met twee duidelijke thema’s: 1) had Koningin Elizabeth nazi-sympathieën en 2) mag The Sun deze beelden zomaar ontsluiten?
De koninklijke familie vindt het “disappointing that film, shot eight decades ago… has been obtained and exploited”. Een bron binnen het Britse paleis, explicieter wil de BBC niet worden, stelt: “Most people will see these pictures in their proper context and time. This is a family playing and momentarily referencing a gesture many would have seen from contemporary news reels. No-one at that time had any sense how it would evolve. To imply anything else is misleading and dishonest.” Hier is sprake van een onschuldige handeling waarvan de betekenis toen de film gemaakt werd nog niet vaststond.
Maar moet het beeld, hoe onschuldig het paleis ook claimt te zijn, dan maar voor eeuwig in een bureaulade blijven liggen? Stig Abell, hoofdredacteur van The Sun vindt de onthulling een publiek belang dienen. Zijn claim: er is geen krant die dat publieke belang serieuzer neemt dan The Sun. Hij moest dus wel. Onzin, vindt William Shawcross. De officiële biograaf van de Queen Mother heeft de beelden nooit eerder gezien, de publicatie ervan is een “huge mistake … a bad, bad judgement”. Zes jaar las hij zich voor de officiële biografie van Elizabeth door het Koninklijk Archief. Nooit stuitte hij ook maar op een snipper bewijs voor nazi-sympathieën.
De journalist en biograaf dansen beide op een slap koord. Publicatie door The Sun kan leiden tot het opdrogen van bronnen aan het hof die de krant voorzien van informatie dat goed verkoopt. De afweging om een nazigroet van de koningin te publiceren, zet die positie mogelijk onder druk. Anderzijds heeft de toegang tot dit materiaal geleid tot een prachtige scoop die al dagenlang de Britse gemoederen bezighouden. De biograaf houdt de film liever onder de radar, terwijl hij juist de aangewezen persoon is om ook persoonlijke en private handelingen in een context te plaatsen. Hij zou op zijn minst moeten kunnen beargumenteren waarom de Hitlergroet door de 7-jarige Britse koningin niet relevant is voor publicatie. Dat doet hij niet.
Onnadenkend plaatsen is misschien net zo onverstandig als de reflex de confronterende beelden toe te dekken. Het is dus taak om de beelden in de context te plaatsen die de 17 seconden van zichzelf missen. De vraag rijst nu: welke context is dat dan? Anders gesteld: als sprake is van “playing and momentarily referencing a gesture many would have seen from contemporary news reels”, dan is er niets mis met de publicatie van de beelden. Maar als het slechts spielerij van de Koningin was, dan rijst de vraag of The Sun een publiek belang dient met deze inkijk in een familie waarvan de biograaf zeker weet dat die geen enkele sympathie voor nazi’s had.
Er is volgens de biograaf geen verder bewijs dat Elizabeth nazi-sympathieën had, maar hij beargumenteert niet waarom deze film irrelevant is voor de biografie van de Koningin. De journalist brengt met veel bombarie het filmpje, maar beargumenteert niet hoe het publieke belang hiermee wordt gediend. Beide leveren dus half werk en daarmee is het publiek niet gediend.
Om een oordeel te kunnen vellen over de vraag of hier wel of geen sprake is van een rechtvaardige publicatie van mogelijke nazi-sympathieën, missen we de helft van het verhaal. Een verhaal waar zowel de journalist als de biograaf verantwoordelijk voor zijn. Ergo: niet de nazigroet uit 1933 of 1934 is de affaire, maar het broddelwerk van twee professionals. In dit geval geldt: do shoot the messengers.